شوید گیاهی معطر است که خواص دارویی دارد و در سراسر اروپا و آسیا از آن در تهیه‌ی غذاهای مختلف استفاده می‌شود. شوید ساقه‌هایی بلند و باریک دارد که برگ‌های گیاه به شکل متناوب روی این ساقه‌ها قرار گرفته‌اند و دانه‌هایی بیضی شکل و تخت دارد که قهوه‌ای هستند.
معمولاً از شوید به عنوان ادویه برای طعم‌دار کردن غذاهای مختلف استفاده می‌شود. علاوه بر این در روش‌های درمانی سنتی از شوید به عنوان یک گیاه دارویی و برای درمان بیماری‌ها و مشکلات مختلف مانند قولنج نوزادان، بدبویی دهان و مشکلات گوارشی استفاده می‌شود.
اگر علاقه‌مند هستید درباره‌ی ارزش غذایی شوید، فواید این گیاه معطر برای سلامتی و کاربرد‌های آن در آشپزی بیشتر بدانید، با گرینو در این مقاله همراه شوید.
ارزش غذایی شوید
یک فنجان معادل ۹ گرم شوید تازه ۴ کالری دارد و می‌تواند درصدی از نیاز روزانه‌ی شما به بعضی از مواد مغذی را تأمین کند:
- ویتامین (C): ۸ درصد از نیاز روزانه
- ویتامین (A): ۴ درصد از نیاز روزانه
- ویتامین B9 یا اسید فولیک: ۳ درصد از نیاز روزانه
- منگنز: ۵ درصد از نیاز روزانه
- آهن: ۳ درصد از نیاز روزانه
البته مقادیری که بیان شد به صورت تقریبی محاسبه شده‌اند.
همان‌طور که با دقت در ارزش غذایی شوید مشخص می‌شود، شوید تازه در کنار کالری بسیار کمی که دارد حاوی بعضی از ویتامین‌ها و مواد معدنی است که تأمین مقدار کافی از آن‌ها برای حفظ سلامتی لازم است.
ویتامین A یک ماده‌ی مغذی مهم است که دریافت مقدار کافی از آن علاوه بر اینکه برای حفظ سلامت بینایی ضروری است، کمک می‌کند دستگاه ایمنی سالم‌تری داشته باشید. همچنین این ویتامین در افزایش توانایی باروری در مردان و زنان نقش دارد.
ویتامین C یکی دیگر از مواد مغذی است که دریافت مقدار کافی از آن برای حفظ سلامت دستگاه ایمنی لازم است. همچنین این ویتامین به فرایندهای تشکیل استخوان، بهبود زخم و سوخت‌وساز در بدن کمک می‌کند.
علاوه بر این شواهد نشان می‌دهند ویتامین C یک آنتی‌اکسیدان قدرتمند است که می‌تواند از سلول‌ها در برابر آسیب‌های ناشی از تجمع رادیکال‌های آزاد محافظت کند.
یکی دیگر از مواد مغذی موجود در شوید منگنز است. اگرچه بدن به مقدار کمی منگنز نیاز دارد اما این ماده‌ی مغذی نقش مهمی در عملکرد طبیعی مغز و دستگاه عصبی و همچنین متابولیسم قند و چربی ایفا می‌کند و دریافت مقدار کافی از آن ضروری است.
علاوه بر ویتامین‌ها و مواد معدنی مهمی که در فهرست بالا بیان شدند، یک فنجان شوید تازه یک تا دو درصد از نیاز روزانه به کلسیم، مس، منیزیم، پتاسیم، ریبوفلاوین یا ویتامین B2 و زینک را تأمین می‌کند.
البته از آن‌جا که معمولاً مقدار شوید تازه‌ای که همراه با غذاها مصرف می‌کنید کمتر از یک فنجان است، این مواد مغذی را در مقادیر بسیار کمتری دریافت می‌کنید.
ارزش غذایی دانه‌های شوید تقریباً مشابه ساقه‌ها و برگ‌های این گیاه است. یک قاشق غذاخوری معادل ۶/۶ گرم دانه‌ی شوید ۸ درصد از نیاز روزانه به کلسیم، ۶ درصد از نیاز روزانه به آهن و بین ۱ تا ۵ درصد از نیاز روزانه به منیزیم، منگنز، فسفر و پتاسیم را تأمین می‌کند.
فواید شوید
استفاده از شوید به عنوان گیاه دارویی برای درمان قولنج نوزادان و بیماری‌های گوارشی و همچنین کمک به افزایش شیر مادران سابقه‌ای طولانی دارد. اگرچه پژوهش‌ها بیشتر تأثیرات مثبتی را که بر اساس روش‌های درمانی سنتی برای شوید در نظر گرفته می‌شود تأیید نمی‌کنند، اما پژوهش‌ها نشان می‌دهند که شوید فواید دیگری برای حفظ سلامتی دارد.
سرشار از آنتی‌اکسیدان
آنتی‌اکسیدان‌ها ترکیباتی طبیعی هستند که از سلول‌ها در برابر آسیب‌های ناشی از تجمع رادیکال‌های آزاد محافظت می‌کنند.
پژوهش‌ها نشان می‌دهند مصرف مواد غذایی سرشار از آنتی‌اکسیدان می‌تواند به کاهش التهاب مزمن کمک کند و در پیشگیری و حتی درمان بعضی از بیماری‌ها مؤثر باشد. بیماری‌های قلبی، آلزایمر، روماتیسم مفصلی و بعضی از سرطان‌ها از جمله بیماری‌هایی هستند که رژیم غذایی سرشار از آنتی‌اکسیدان می‌تواند از ابتلا به آن‌ها پیشگیری کند و حتی به درمان آن‌ها کمک کند.
بعضی از ترکیبات شیمیایی موجود در دانه‌ها و برگ‌های شوید که گیاه در فرایندهای طبیعی آن‌ها را تولید کرده است خواص آنتی‌اکسیدانی دارند. بعضی از این ترکیبات گیاهی مؤثر عبارتند از:
- زردینه: این ترکیبات گیاهی با کاهش خطر ابتلا به بیماری‌های قلبی و بعضی از سرطان‌ها و بروز سکته ارتباط دارند. همچنین این ترکیبات نقش مهمی در حفظ سلامت مغز ایفا می‌کنند.
- ترپنوئید: این ترکیبات در عصاره‌های گیاهی وجود دارند و می‌توانند در پیشگیری از بیماری‌های کبد، کلیه، قلب و مغز مؤثر باشند.
- جوهر مازو (تانین): دلیل تلخی بسیاری از گیاهان خوراکی وجود همین ترکیبات در آن‌ها است. شواهد نشان می‌دهند تانین‌ها خواص آنتی‌اکسیدانی و ضدمیکروبی دارند.
علاوه بر این ترکیبات، ویتامین C موجود در شوید هم خواص آنتی‌اکسیدانی دارد و می‌تواند به عنوان یک آنتی‌اکسیدان قدرتمند اثربخشی داشته باشد.
کمک به حفظ سلامت قلب
بیماری‌های قلبی یکی از دلایل اصلی مرگ‌ومیر در سراسر جهان است. این آمار در حالی منتشر می‌شود که سازمان جهانی بهداشت تخمین می‌زند نزدیک به ۷۵ درصد از موارد ابتلا به بیماری‌های قلبی با اصلاح سبک زندگی قابل پیشگیری است. بر این اساس، کاهش عواملی مانند رژیم غذایی نامناسب، سیگار کشیدن و کم‌تحرکی که خطر ابتلا به بیماری‌های قلبی را افزایش می‌دهند مؤثرترین راهکار برای پیشگیری از ابتلا به بیماری‌های قلبی است.
از دیگر عواملی که خطر ابتلا به بیماری‌های قلبی را افزایش می‌دهند می‌توان به پرفشاری خون، میزان بالای تری‌گلیسرید و کلسترول بد (LDL) و همچنین التهاب‌های مزمن اشاره کرد.
همه‌ی زردینه‌ها مانند زردینه‌های موجود در شوید خواص آنتی‌اکسیدانی و ضدالتهابی دارند و می‌توانند به حفظ سلامت قلب کمک کنند.
علاوه بر این، اگرچه پژوهش روی انسان به نتایج قطعی نرسیده است، اما پژوهش روی حیوانات نشان می‌دهد عصاره‌ی شوید می‌تواند میزان تری‌گلیسرید و کلسترول را کاهش دهد.
برای نمونه، در یک پژوهش ۹۱ نفر از افرادی که میزان تری‌گلیسرید و کلسترول در آن‌ها بالا بود مورد مطالعه قرار گرفتند. شرکت‌کنندگان به مدت دو ماه هر روز ۶ عدد قرص حاوی عصاره‌ی شوید مصرف کردند. بعد از این دو ماه، میزان تری‌گلیسرید و کلسترول در شرکت‌کنندگان به طور قابل توجهی بهبود پیدا کرده بود. البته مصرف قرص‌های حاوی عصاره‌ی شوید تغییری در میزان کلسترول خوب (HDL) ایجاد نکرد.
البته بعضی از پژوهش‌ها نتایج مثبتی نداشتند. برای نمونه، در یک پژوهش ۱۵۰ نفر از افرادی که میزان تری‌گلیسرید و کلسترول در آن‌ها بالا بود مورد مطالعه قرار گرفتند. شرکت‌کنندگان به مدت ۶ هفته هر روز قرص حاوی عصاره‌ی شوید مصرف کردند. بعد از این ۶ هفته، هیچ تغییر قابل توجهی در میزان تری‌گلیسرید و کلسترول شرکت‌کنندگان مشاهده نشد.
از طرفی دیگر، باید به این نکته هم توجه کنید؛ در بیشتر پژوهش‌هایی که به بررسی تأثیرات شوید بر سلامت قلب پرداخته‌اند از عصاره‌ی شوید استفاده شده است. بنابراین، هنوز مشخص نشده است که مصرف شوید تازه یا خشک‌شده در رژیم غذایی چه تأثیری بر سلامت قلب دارد.
در حالی که مفید بودن آنتی‌اکسیدان‌های موجود در عصاره‌ی شوید برای حفظ سلامت قلب مطلبی تأییدشده است، باید درباره‌ی تأثیر شوید در بهبود میزان تری‌گلیسرید و کلسترول پژوهش‌های بیشتری روی انسان انجام شود.
کمک به کاهش میزان قند خون
افرادی که میزان قند خون در آن‌ها به طور دائمی بالاتر از حد مطلوب است، در معرض ابتلا به بیماری‌هایی مانند مقاومت به انسولین، سندرم متابولیک و دیابت نوع۲ قرار دارند و به همین دلیل قند خون بالا نگران‌کننده است.
اگرچه مصرف شوید برای کاهش قند خون توصیه می‌شود، اما برای تأیید این نظریه پژوهش‌های کمی روی انسان انجام شده است. البته پژوهش روی حیوانات مبتلا به دیابت نشان می‌دهد مصرف روزانه‌ی عصاره‌ی شوید می‌تواند در بهبود میزان قند خون ناشتا تأثیر قابل توجهی داشته باشد.
دارای خواص ضدسرطانی
مونوترپن‌ها گروهی از ترپن‌ها هستند. ترپن‌ها ترکیباتی هستند که به صورت طبیعی در گیاهان وجود دارند و خواص ضدسرطانی، ضدقارچی، ضدویروسی و ضدالتهابی آن‌ها شناخته‌شده است. معمولاً عصاره‌ی گیاهانی مانند شوید حاوی این ترکیبات است.
در میان انواع مونوترپن‌ها، دی‌لیمونن به طور ویژه مورد مطالعه قرار گرفته است. شواهد نشان می‌دهند دی‌لیمونن می‌تواند به پیشگیری از سرطان ریه، پستان و روده‌ی بزرگ و درمان این نوع از سرطان‌ها کمک کند.
از آن‌جا که شوید حاوی انواع مختلفی از مونوترپن‌ها و به ویژه دی‌لیمونن است می‌تواند خواص ضدسرطانی داشته باشد. البته تا به امروز درباره‌ی تأثیر شوید یا عصاره‌ی آن در پیشگیری یا درمان سرطان پژوهشی انجام نشده است.
دارای تأثیر آنتی‌بیوتیکی
عصاره‌ی شوید تأثیرات آنتی‌بیوتیکی دارد و می‌تواند به مقابله با باکتری‌های بیماری‌زا مانند کلبسیلا پنومونیه و استافیلوکوکوس اورئوس کمک کند.
کمک به حفظ سلامت استخوان‌ها
شوید حاوی کلسیم، منیزیم و فسفر است که همگی این ترکیبات در حفظ سلامت استخوان‌ها نقش مهمی دارند.
تسکین دردهای ناشی از کرامپ عضلات در دوران قاعدگی
در دوران قاعدگی، کرامپ عضلات باعث ایجاد دردهای ناخوشایندی می‌شود که عصاره‌ی شوید می‌تواند در تسکین این دردها مؤثر باشد. البته پژوهش‌هایی که در این زمینه انجام شده‌اند همگی به نتایج یکسان و قطعی نرسیده‌اند.
عوارض جانبی
اگرچه به طور کلی مصرف شوید عوارضی ندارد اما در موارد بسیار نادر باعث بروز واکنش‌های آلرژیک، اسهال، استفراغ، خارش دهان، ایجاد برآمدگی‌های قرمز رنگ و متورم روی زبان و تورم گلو می‌شود.
علاوه بر این، توصیه می‌شود زنان در دوران بارداری و شیردهی از مصرف عصاره‌ی شوید و قرص‌های حاوی آن خودداری کنند چرا که درباره‌ی بی‌خطر بودن مصرف آن‌ها در این شرایط پژوهش‌های بسیار کمی انجام شده است.
روش‌های مصرف شوید
شوید یک گیاه معطر همه‌کاره و خوش‌طعم است که به راحتی می‌توانید آن را به رژیم غذایی خودتان اضافه کنید. اگر می‌خواهید شوید تازه را در کنار وعده‌های غذایی خودتان مصرف کنید، می‌توانید از روش‌های زیر استفاده کنید:
- از شوید تازه به عنوان چاشنی برای انواع سوپ یا سبزیجات پخته به ویژه سیب‌زمینی استفاده کنید.
- مقداری شوید تازه روی انواع سالاد بپاشید.
- برای تزئین ماهی و انواع گوشت‌های پخته، سرخ‌شده یا کبابی از شوید تازه استفاده کنید.
- شوید تازه را با انواع سس‌های خانگی به ویژه سس‌هایی که با ماست تهیه می‌شوند ترکیب کنید.
- از شوید تازه به عنوان ادویه برای طعم‌دار کردن غذاهایی که با تخم‌مرغ تهیه می‌شوند استفاده کنید.
- شوید تازه را داخل خمیر نان بریزید.
- شوید تازه را همراه با برنج بپزید.
البته می‌توانید در بیشتر این موارد از شوید خشک‌شده هم استفاده کنید. همچنین می‌توانید از دانه‌های شوید به شکل کامل یا آسیاب‌شده به عنوان ادویه برای طعم‌دار کردن نان‌های خانگی، بعضی از غذاها و حتی انواع ترشی استفاده کنید.
روش نگهداری شوید
برای نگهداری شوید تازه، بعد از شستن شویدها کمی صبر کنید تا آبی که لابه‌لای برگ‌ها است خارج شود. در مرحله‌ی بعد شویدها را داخل یک دستمال پارچه‌ای بپیچید و مراقب باشید که فشار زیادی به شویدها وارد نشود. در نهایت، شویدها را همراه با دستمال پارچه‌ای داخل کیسه‌ی زیپ‌دار قرار دهید. با این روش می‌توانید تا یک هفته شویدها را داخل جامیوه‌ای یخچال نگهداری کنید.
اگر می‌خواهید شویدها را برای مدت بیشتری نگهداری کنید، باید آن‌ها را داخل فریزر قرار دهید. برای این کار، بعد از شستن شویدها آن‌ها را داخل یک ظرف مسطح بریزید و داخل فریزر بگذارید تا منجمد شوند. بعد از اینکه شویدها منجمد شدند، آن‌ها را بسته‌بندی کنید و دوباره داخل فریزر قرار دهید. بهترین زمان مصرف برای شویدهای منجمدشده تا ۶ ماه است چرا که در این مدت عطر و طعم شوید تغییری نمی‌کند. اگر می‌خواهید از شوید منجمدشده در پخت‌وپز استفاده کنید نیاز نیست آن‌ها را مدتی قبل از استفاده از فریزر خارج کنید تا از حالت انجماد خارج شود.
برای نگهداری شوید خشک‌شده یا دانه‌های شوید، باید آن‌ها را داخل یک ظرف دردار بریزید و ظرف را در مکانی خنک و تاریک قرار دهید. با این روش می‌توانید شوید خشک‌شده و دانه‌های شوید را به مدت ۶ ماه تا یک سال نگهداری کنید.
چکیده‌ی مطلب
شوید سرشار از آنتی‌اکسیدان‌ها و حاوی ویتامین C، ویتامین A و منیزیم است. همین ترکیبات موجود در شوید باعث می‌شوند تا این گیاه معطر برای حفظ سلامتی مفید باشد. پیشگیری از ابتلا به بیماری‌های قلبی و سرطان از جمله‌ی فواید شوید برای حفظ سلامتی هستند.
البته از آن‌جا که در بیشتر پژوهش‌هایی که درباره‌ی فواید شوید انجام شده‌اند از عصاره‌ی شوید استفاده شده است، وجود تأثیرات مشابه در مصرف شوید تازه یا خشک‌شده به عنوان یک ماده‌ی غذایی هنوز مشخص نیست.
دانه‌ها و برگ‌های شوید می‌توانند به عنوان ادویه استفاده شوند و عطر و طعم انواع غذاها را تغییر دهند. در شرایطی که برای نگهداری شوید تازه از روش صحیحی استفاده کنید، می‌توانید آن را تا یک هفته در یخچال و چند ماه در فریزر نگهداری کنید.
خلاصه اینکه می‌توانید شوید را به عنوان یک گیاه معطر و یک ادویه‌ی خوش‌طعم به رژیم غذایی خودتان اضافه کنید.
